Umowa powierniczego przelewu wierzytelności w praktyce

Redakcja
2023-12-28 15:52
Komentarze (0)

Przelew powierniczy polega na przeniesieniu wierzytelności na cesjonariusza w celu jej ściągnięcia oraz przekazania uzyskanego w ten sposób świadczenia cedentowi. Zawarcie tego typu umowy jest możliwe w świetle wypowiedzi zawartych w orzecznictwie. Omawiamy umowę przelewu wierzytelności na przykładach.

Przelew wierzytelności – zasady ogólne

W razie nabycia wierzytelności w drodze umowy następuje sukcesja singularna, translatywna. Jej skutkiem jest modyfikacja podmiotowa w zakresie stosunku prawnego. Nabywca wierzytelności wstępuje we wszystkie prawa wierzyciela (zob. wyr. SA w Białymstoku z 8.8.2019 r., I ACa 292/19, http://orzeczenia.bialystok.sa.gov.pl). Umowa przelewu wierzytelności ma charakter konsensualny. Wywołuje skutek rozporządzający w chwili jej zawarcia, o ile wierzytelność istnieje i jest dostatecznie precyzyjnie określona.

Poniżej znajduje się projekt postanowienia umownego określającego cechy przelewanej wierzytelności.

§ 2
Wierzytelność

1. Cedent oświadcza, że przysługuje mu wierzytelność w stosunku do Dłużnika ……………………………………………………………… z tytułu ……………………………………………………………, w wysokości ……………. zł (słownie: ………………………………………….), wymagalna w dniu ……………………. .
2. Cedent oświadcza, że:
1) wierzytelność, o której mowa w ustępie 1, istnieje i nie jest obciążona prawem osoby trzeciej ani nie jest przedmiotem egzekucji,
2) nie istnieje zastrzeżenie umowne sprzeciwiające się przeniesieniu wierzytelności, o której mowa w ustępie 1,
3) Dłużnikowi nie przysługuje przeciwko Cedentowi żadna wierzytelność, która mogłaby zostać przedstawiona do potrącenia z wierzytelnością, o której mowa w ustępie 1,
4) wierzytelność, o której mowa w ustępie 1, nie jest sporna ani co do zasady, ani co do wysokości.

Precyzyjne oznaczenie wierzytelności jest istotne na gruncie art. 516 k.c. Zgodnie z tym przepisem zbywca wierzytelności ponosi względem nabywcy odpowiedzialność za to, że wierzytelność mu przysługuje. Za wypłacalność dłużnika w chwili przelewu ponosi odpowiedzialność tylko o tyle, o ile tę odpowiedzialność na siebie przyjął.

Przelanie wierzytelności nie ingeruje w jej treść (zob. post. SN z 1.3.2017 r., IV CSK 198/16, http://www.sn.pl). Wraz z nabywaną przez cesjonariusza wierzytelnością przechodzą na niego wszelkie związane z tą wierzytelnością prawa. Między innymi jest to roszczenie o zaległe odsetki, ale także jest to uprawnienie do zaskarżania czynności prawnych dłużnika zdziałanych z pokrzywdzeniem wierzycieli (zob. art. 509 § 2 k.c. w zw. z art. 527 k.c.). Ponadto wypada wspomnieć, że dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, które miał on przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie (zob. art. 513 § 1 k.c.).

Poniżej znajduje się projekt postanowienia umownego zobowiązującego do przeniesienia wierzytelności.

§ 3
Przeniesienie wierzytelności

1. Cedent przenosi na Cesjonariusza wierzytelność, o której mowa w § 2 ust. 1 i 2 niniejszej umowy, a Cesjonariusz tę wierzytelność przyjmuje.
2. Cesjonariusz kwituje otrzymanie następujących dokumentów potwierdzających istnienie i wysokość wierzytelności, o której mowa w § 2 ust. 1 i 2 niniejszej umowy:
1) ………………………………………….,
2) ………………………………………… .
3. Wraz z wierzytelnością, o której mowa w § 2 ust. 1 i 2 niniejszej umowy, Cesjonariusz nabywa wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Co do zasady zgoda dłużnika nie jest warunkiem skuteczności przelewu wierzytelności. Zgoda taka może być jednak wymagana na podstawie unormowań prawnych, właściwości zobowiązania albo postanowień umowy.

Konieczne jest jednak samo zawiadomienie dłużnika o dokonaniu przelewu. Stosownie do art. 512 zdanie pierwsze k.c., dopóki zbywca nie zawiadomił dłużnika o przelewie, spełnienie świadczenia do rąk poprzedniego wierzyciela ma skutek względem nabywcy, chyba że w chwili spełnienia świadczenia dłużnik wiedział o przelewie. Poniżej znajduje się projekt postanowienia umownego odnoszącego się do kwestii zawiadomienia dłużnika o przelewie wierzytelności.

§ 4
Zawiadomienie Dłużnika o przelewie wierzytelności

Cedent zobowiązuje się zawiadomić Dłużnika o dokonanym na podstawie niniejszej umowy przelewie wierzytelności oraz przekazać Cesjonariuszowi kopię dowodu nadania zawiadomienia, o którym mowa, listem poleconym w ciągu … dni od dnia zawarcia niniejszej umowy.

Przelew wierzytelności - przedmiot przelewu

Przedmiotem przelewu wierzytelności może być wierzytelność istniejąca w chwili zawarcia umowy, a także wierzytelność przyszła, a więc taka, która jeszcze w chwili zawarcia umowy nie istnieje, jak też wierzytelność warunkowa. Strony powinny wówczas tak sformułować umowę, aby wierzytelność była „oznaczalna”, tj. aby w chwili jej powstania możliwe było rozstrzygnięcie, czy wchodzi ona do majątku cesjonariusza (zob. wyr. SA w Warszawie z 7.6.2018 r., VII AGa 339/18, http://orzeczenia.waw.sa.gov.pl).

Co do wierzytelności przyszłych warto zauważyć, że stosownie do art. 128a Prawa upadłościowego przelew wierzytelności przyszłej, jeżeli miałaby ona powstać po ogłoszeniu upadłości, jest bezskuteczny względem masy upadłości, chyba że umowa została zawarta nie później niż 6 miesięcy przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości w formie pisemnej z datą pewną.

Przedmiotem przelewu może być każda wierzytelność zbywalna niezależnie od tego, czy jest wierzytelnością pieniężną czy niepieniężną. Niektóre wierzytelności nie mogą zostać przeniesione w drodze omawianej umowy z uwagi na unormowania prawne. Przykładem w tej mierze jest prawo do wynagrodzenia ze stosunku pracy (zob. art. 84 k.p.).

Niezależnie od unormowań prawnych ograniczenie możliwości dokonania przelewu może wynikać z umowy. Przelew wierzytelności wynikającej z umowy objętej pactum de non cedendo jest nieważny (zob. wyr. SA w Gdańsku z 28.4.2016 r., I ACa 763/15, http://orzeczenia.gdansk.sa.gov.pl). Jeżeli zaś przelew jest uzależniony od zgody dłużnika, czynność prawna dokonana bez takiej zgodny nie jest bezwzględnie nieważna, lecz kulejąca. Jej skuteczność zależy od wyrażenia zgody przez dłużnika.

Przelew nie może zostać dokonany także wtedy, gdy sprzeciwia się właściwościom zobowiązania. W tej mierze można wskazać wierzytelności alimentacyjne lub rentowe, które mają wysoce osobisty charakter (zob. uchw. SN z 24.2.2011 r., III CZP 134/10, http://www.sn.pl).

Przelew wierzytelności – forma

Jeżeli inaczej nie stanowi umowa albo ustawa, przelew może zostać dokonany w formie ustnej, a nawet w formie dorozumianej (zob. wyr. SN z 6.4.2016 r., IV CSK 403/15, http://www.sn.pl). Umowa przelewu wierzytelności powinna zostać zawarta w formie pisemnej ad probationem, jeżeli wierzytelność przenoszona została stwierdzona pismem (zob. art. 511 k.c.).

Przelew powierniczy

Przelew powierniczy polega na przeniesieniu wierzytelności na cesjonariusza w celu jej ściągnięcia oraz przekazania uzyskanego w ten sposób świadczenia cedentowi. Zawarcie tego typu umowy jest możliwe w świetle wypowiedzi zawartych w orzecznictwie sądowym (zob. np. wyr. SN z 8.7.2011 r., IV CNP 103/10, http://www.sn.pl). Poniżej znajduje się projekt postanowienia umownego regulującego kwestię wyegzekwowania wierzytelności dla jej zbywcy.

§ 5
Wyegzekwowanie wierzytelności

1. Działając w imieniu własnym Cesjonariusz wyegzekwuje całą wierzytelność, o której mowa w § 2 ust. 1 i 2 niniejszej umowy w ciągu … (dni/miesięcy) od dnia zawarcia niniejszej umowy i niezwłocznie przeleje uzyskane w ten sposób świadczenie pieniężne, pomniejszone o wynagrodzenie, o którym mowa w ust. 4, na rachunek bankowy Cedenta w … nr … .
2. W razie niewyegzekwowania wierzytelności, o której mowa w § 2 ust. 1 i 2 niniejszej umowy, w terminie określonym w ust. 1, Cesjonariusz zobowiązuje się do jej zwrotnego przeniesienia na Cedenta w ciągu … (dni/miesięcy).
4. W zamian za wyegzekwowanie wierzytelności, o której mowa w § 2 ust. 1 i 2 niniejszej umowy, Cedent zapłaci Cesjonariuszowi wynagrodzenie w wysokości …% tej wierzytelności. W razie niewyegzekwowania wierzytelności wynagrodzenie Cesjonariuszowi nie przysługuje.

__________________________________________________

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.

PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy

Polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze oraz Instagramie