Kara za przestępstwo, które w chwili wyroku było już tylko wykroczeniem

Redakcja
2024-08-25 11:15
Komentarze (0)

Przestępstwo kradzieży w chwili popełnienia może stać się wykroczeniem w chwili wyrokowania. Jaką karę wymierza wówczas sąd?

Przestępstwo a wykroczenie

Odpowiedzialności za wykroczenie podlega ten tylko, kto popełnia czyn społecznie szkodliwy, zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod groźbą kary aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do 5000 złotych lub nagany.

Przestępstwo z kolei jest zbrodnią albo występkiem. Zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą. Występkiem zaś jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych albo powyżej 5000 złotych, karą ograniczenia wolności przekraczającą miesiąc albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc.

Powyższe pokazuje, że zasadniczą różnicą pomiędzy wykroczeniem a przestępstwem jest surowość wymierzanej kary.

Przekształcenie przestępstwa w wykroczenie

Zasady postępowania w sytuacji przekształcenia przestępstwa w wykroczenie opisuje Kodeks wykroczeń. Wskazuje on, że:

1) jeżeli według nowej ustawy czyn objęty prawomocnym wyrokiem skazującym za przestępstwo na karę pozbawienia wolności stanowi wykroczenie, orzeczona kara podlegająca wykonaniu ulega zamianie na karę aresztu w wysokości równej górnej granicy ustawowego zagrożenia za taki czyn, a jeżeli ustawa nie przewiduje za ten czyn kary aresztu, na karę ograniczenia wolności, a jeżeli ustawa nie przewiduje za ten czyn kary ograniczenia wolności - na karę grzywny, przyjmując jeden dzień pozbawienia wolności za równoważny grzywnie w kwocie od 10 do 250 złotych i nie przekraczając górnej granicy tego rodzaju kary przewidzianej za ten czyn;

2) jeżeli według nowej ustawy czyn objęty prawomocnym wyrokiem skazującym za przestępstwo na grzywnę lub karę ograniczenia wolności stanowi wykroczenie, orzeczone kary ulegają zamianie tylko wówczas, gdy kara grzywny lub ograniczenia wolności podlegająca wykonaniu przekroczyłaby górną granicę ustawowego zagrożenia przewidzianą za ten czyn. Wówczas orzeczoną karę grzywny lub ograniczenia wolności zamienia się na karę w wysokości górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianej za dany czyn. Jeżeli za dany czyn nie jest przewidziana kara ograniczenia wolności, orzeczoną karę ograniczenia wolności zamienia się na karę grzywny, przy czym miesiąc ograniczenia wolności przyjmuje się za równoważny grzywnie od 100 do 2500 złotych nieprzekraczającej górnej granicy ustawowego zagrożenia za ten czyn;

3) jeżeli według nowej ustawy czyn objęty prawomocnym wyrokiem skazującym za przestępstwo stanowi wykroczenie, orzeczone środki karne, środki kompensacyjne, środki związane z poddaniem sprawcy próbie, środki zabezpieczające, o których mowa w art. 93a Kodeksu karnego, oraz przepadek podlegają wykonaniu na podstawie przepisów dotychczasowych;

4) jeżeli według nowej ustawy czyn objęty prawomocnym wyrokiem skazującym na karę pozbawienia wolności za przestępstwo stanowi wykroczenie i kara ta była podstawą orzeczenia kary łącznej, kara łączna traci moc. Jeżeli według nowej ustawy czyn objęty prawomocnym wyrokiem skazującym na karę ograniczenia wolności albo grzywny stanowi wykroczenie i kary te były podstawą orzeczenia kary łącznej, kara łączna traci moc tylko w razie wydania postanowienia w wypadku, o którym mowa w pkt 2. W razie potrzeby sąd wydaje wyrok łączny.

Powyższych zasad nie stosuje się, jeżeli ich zastosowanie powoduje skutki prawne mniej korzystne dla sprawcy niż stosowanie ustawy obowiązującej poprzednio.

Kiedy kradzież jest wykroczeniem?

Na skutek zmian, jakie weszły w życie 1 października 2023 roku, art. 119 § 1 Kodeksu wykroczeń otrzymał brzmienie:

„Kto kradnie lub przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą, jeżeli jej wartość nie przekracza 800 złotych, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny".

Tym samym kradzież mienia o wartości poniżej 800 złotych nie będzie stanowiła przestępstwa, lecz wykroczenie. Co jednak w sytuacji, gdy osoba popełniająca czyn wyczerpujący znamiona przestępstwa kradzieży dopuściła się jego dokonania przed dniem 1 października, ale wyrokowanie w jej sprawie miało nastąpić po tej dacie?

Sąd skazał za przestępstwo, które w chwili wyrokowania było wykroczeniem

Jedną z takich spraw zajął się ostatnio Rzecznik Praw Obywatelskich. Jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego, Prokurator Rejonowy oskarżył obywatela o to, że w 2022 r. wraz z inną osobą dokonał kradzieży artykułów kosmetycznych i biżuterii o łącznej wartości 544, 97 zł. Było to wtedy przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. Do aktu oskarżenia dołączono wniosek o wydanie wyroku skazującego oraz orzeczenie uzgodnionej z oskarżonym kary oraz obowiązku naprawienia szkody.

Wyrokiem z 7 listopada 2023 r. Sąd Rejonowy uznał winę podsądnego. Na podstawie art. 278 § 1 k.k. wymierzył mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, orzekł obowiązek naprawienia szkody w całości, poprzez zapłatę solidarnie ze współsprawcą 544, 97 zł na rzecz pokrzywdzonej spółki oraz zasądził od oskarżonego koszty sądowe. Strony postępowania nie złożyły apelacji, wobec czego wyrok uzyskał walor prawomocności.

Z powyższym nie zgadza się RPO. Powołując się na art. 521 § 1 k.p.k., jego zastępca zaskarżył wyrok na korzyść, zaś orzeczeniu zarzucił rażące naruszenie prawa procesowego, tj. art. 343 § 6 k.p.k. w zw. z art. 335 § 2 zd. 1 k.p.k., polegające na uwzględnieniu wniosku prokuratora o orzeczenie wobec oskarżonego uzgodnionej z nim kary pozbawienia wolności za zarzucony mu występek z art. 278 § 1 k.k., podczas, gdy w dacie wyrokowania czyn ten, z uwagi na wartość mienia będącego przedmiotem zaboru, określonego w opisie czynu (544,97 zł), wyczerpywał jedynie znamiona wykroczenia z art. 119 § 1 k.w.

Wniosek kasacji obejmuje więc uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy rozpozna kasację wniesioną na korzyść skazanego

W uzasadnieniu kasacji wskazano, że zgodnie z art. 335 § 2 zd. 1 k.p.k.: „Prokurator może dołączyć do aktu oskarżenia wniosek o wydanie na posiedzeniu wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kar lub innych środków przewidzianych za zarzucany mu występek, uwzględniających też prawnie chronione interesy pokrzywdzonego, jeżeli okoliczności popełnienia przestępstwa i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości, oświadczenia dowodowe złożone przez oskarżonego nie są sprzeczne z dokonanymi ustaleniami, a postawa oskarżonego wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte". Artykuł 343 § 6 k.p.k. stanowi zaś, że: „Sąd uwzględniając wniosek, skazuje oskarżonego wyrokiem".

Zdaniem ZRPO, ze wzajemnego powiązania art. 343 § 6 k.p.k. oraz art. 335 § 2 zd. 1 k.p.k. wynika, że uwzględnienie wniosku prokuratora jest możliwe tylko wówczas, gdy nie będą stały temu na przeszkodzie cele postępowania karnego, a więc również zawarta w zarzucie ocena prawna czynu zabronionego oraz uzgodniona ze sprawcą kara, będą zgodne z przepisami prawa materialnego. Tymczasem art. 4 pkt 5 ustawy z 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw zmienił treść art. 119 § 1 Kodeksu wykroczeń. Otrzymał on brzmienie: „Kto kradnie lub przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą, jeżeli jej wartość nie przekracza 800 złotych, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny". Modyfikacja ta weszła w życie 1 października 2023 r.

Tym samym w dacie wyrokowania zarzucony oskarżonemu czyn stanowił jedynie wykroczenie z art. 119 § 1 k.w. dlatego też - jak wskazano w argumentacji - uwzględnienie wniosku prokuratora w oczywisty sposób nie spełniło celów postępowania, skutkowało bowiem rozstrzygnięciem niemającym oparcia w obowiązujących przepisach materialnoprawnych. Skoro oskarżonemu przypisano występek i wymierzono karę 6 miesięcy bezwzględnego pozbawienia wolności za czyn w ogóle niebędący podczas orzekania przestępstwem, wpływ uchybienia na treść zapadłego orzeczenia jest oczywisty i nie wymaga szerszego uzasadnienia.

Konkludując wskazano, że zaskarżenie wyroku jest naturalną konsekwencją konieczności ponownego rozpoznania sprawy, zgodnie z obowiązującymi przepisami procesowymi oraz materialnoprawnymi, przez właściwy miejscowo i rzeczowo sąd powszechny.

>> Czytaj też: Odpowiedzialność za pogryzienie przez psa

Źródło:

Komunikat, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-skazany-za-przestepstwo-w-chwili-wyroku-wykroczenie-kasacja

_____________________________________

Treści publikowane w serwisie internetowym PlanetaPrawo.pl mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie stanowią one porad prawnych i nie zastępują profesjonalnej pomocy prawnej. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki związane z ich wykorzystywaniem. Wszelkie prawa zastrzeżone – powołując się na publikację podaj źródło. Wykorzystywanie zawartości serwisu internetowego PlanetaPrawo.pl jako danych treningowych AI jest zabronione.

PlanetaPrawo.pl - przepisy, praktyczne komentarze, orzecznictwo, marketing prawniczy

Polub nas na Facebooku, obserwuj nas na Twitterze oraz Instagramie